Gà Xương Đen

Đặc Sản Yên Bái: Gà đen – Loài gà quý của người Mông

Mù Cang Chải: Nỗ lực bảo tồn giống gà đen bản địa

Cập nhật: Thứ ba, 17/6/2014 | 2:43:08 PM

YBĐT - Cùng với danh thắng ruộng bậc thang, táo mèo, rượu thóc La Pán Tẩn, đặc sản gà đen (giống gà của người Mông) đã làm nên “thương hiệu” Mù Cang Chải. Tuy nhiên, nhiều năm qua, giống gà quý này mới chỉ được chăn nuôi chủ yếu mang tính tự cung tự cấp, tập quán chăn nuôi lạc hậu dẫn đến mai một dần. Đến với vùng Tây Bắc, du khách không chỉ ngỡ ngàng trước vẻ đẹp hoang sơ của các bản, làng, đắm mình với không khí trong lành của miền núi mà còn được thưởng thức ẩm thực độc đáo nơi đây, trong đó không thể không nói đến món “Gà đen” của đồng bào dân tộc Mông.

Gà đen có đặc điểm chân 5 móng, thịt đen, xương đen, hàm lượng mỡ trong thịt ít, thịt chắc và rất thơm ngon vào bậc nhất trong các giống gà ở nước ta hiện nay

Gà xương đen là giống gà quý dân tộc Mông ở các huyện vùng cao mới có. Đây là niềm tự hào của đồng bào dân tộc Mông từ đời này qua đời khác.Tại huyện Mù Cang Chải, giống gà này vẫn được chăn thả tự nhiên, do đặc thù sống ở vùng núi cao, nên giống gà này bay, nhảy không kém gà rừng, gà nở ra mới một ngày tuổi đã tập bay, nhảy để tìm kiếm thức ăn ở nơi có điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Gà xương đen có đặc điểm chân 5 móng, thịt đen, xương đen, hàm lượng mỡ trong thịt ít, thịt chắc và rất thơm ngon vào bậc nhất trong các giống gà ở nước ta hiện nay. Do chăn thả trong điều kiện hoàn toàn tự nhiên như vậy nên gà có phẩm chất thịt tốt: da dày giòn, thịt săn nhưng không dai, ít mỡ, thơm và có vị ngọt đậm đà. Gà xương đen thường có 3 màu chính: hoa mơ, trắng và đen tuyền.

Với bề ngoài nhỏ bé, chỉ từ 1,2 - 1,5kg/con, gà xương đen rất giống với gà rừng, điểm khác biệt lớn nhất là chân của chúng thì đen hoàn toàn. Gà xương đen là đặc sản quý, các món ăn làm từ giống gà này dù đơn giản hay phức tạp cũng có sự hấp dẫn lạ kỳ bởi phẩm chất thịt, hương vị tự nhiên đặc trưng không lẫn với bất kỳ giống gà nào khác. Các món làm từ gà xương đen như canh thịt, nướng, rang muối hay lẩu gà thật sự hấp dẫn, làm hài lòng cả những thực khách khó tính nhất. Nhưng hơn cả giá trị ẩm thực, gà xương đen còn là một vị thuốc quý, là nguyên liệu cho nhiều vị thuốc.

Từ thời phong kiến, gà xương đen được dâng lên các vị vua chúa như một vị thuốc tráng kiện thân thể, bồi bổ dương khí, tăng cường sinh lực. Điều đó là hoàn toàn có cơ sở khoa học vì theo các nhà khoa học, gà xương đen có hàm lượng cholesterol thấp, trong khi axit linoleic cao nên có giá trị dược liệu,lượng axit glutamic cao (3,87%) vượt trội so với các loại gà khác như gà ri và gà ác nên gà có vị ngọt đậm đà, lượng sắt thấp nên không tanh như gà ác. Về mặt dinh dưỡng, gà đen có giá trị gấp nhiều lần so với gà ác, vì thế ngoài sử dụng làm thực phẩm bà con dân tộc Mông còn nấu cao để bồi bổ sức khỏe, chữa bệnh suy nhược. Mật gà đen dùng để chữa bệnh ho cho trẻ em, xương nấu cao chữa bệnh run tay, run chân… Gà đen của đồng bào Mông đem nấu canh gừng hoặc hầm cùng ba ba, hầm nấm linh chi, tiềm sâm quý để làm những vị thuốc và tăng cường sinh lực, đặc biệt trong chữa trị bệnh tim mạch.

Là giống quý nhiều tác dụng như vậy nên giá loại gà này không hề rẻ, gà đen dân tộc Mông thường được người miền xuôi tìm mua, trở thành món đặc sản trong thực đơn ở những nhà hàng và được coi là "món ăn của vua chúa". Gà đen có thể chế biến ra nhiều món ngon như: rán, xào, hấp, luộc song món đỉnh nhất là gà đen nướng mật ong. Loại mật ong để nướng gà đen không phải là mật ong nuôi nhà ăn đường mà là mật ong rừng được chính bà con dân tộc bắt đem về, mật ong rừng ngọt dịu và thơm mùi thơm rừng núi rất đặc biệt. Tẩm mật ong vào thịt gà nghe có vẻ cách làm dễ nhưng đây là khâu cực kỳ công phu và yêu cầu kinh nghiệm cũng như tính tỉ mỉ cùa người tẩm, nếu cho mật ong ít thì món ăn sẽ không có vị đậm đà thơm lừng của mật ong còn nếu cho quá tay thì món thịt gà sẽ bị cháy khi ăn sẽ rất là đắng. Gà đen nướng mật ong ăn kèm với lá cây bạc hà cay nhẹ nhàng và thơm mát chấm với muối tiêu chanh thì ngon không cưỡng nổi.

Nét độc đáo của văn hóa ẩm thực luôn là yếu tố quan trọng để thu hút khách đến với các khu du lịch. Ngoài các danh thắng tự nhiên, ẩm thực còn hội tụ những nét văn hóa mang đậm bản sắc dân tộc cùng với nhiều đặc sản phong phú, đặc sắc mà ít địa phương nào có được.

..